همراه کار - روغن موتور بعنوان یک ترکیب چند منظوره، نقش بسیار مهم و اساسی در کارکرد مطمئن موتور خودرو ایفا می کند. اهمیت وجود روغن موتور به حدی است که جزء ضروریات هر خودرویی محسوب می شود و بدون روغن موتور، عملاً امکان حرکت از خودرو سلب می شود.
از آنجایی که موتور مهم ترین نقش را در حرکت خودرو برعهده دارد، توجه به سلامت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. موتور در حرکت اتومبیل، از سیستم احتراق سوخت تا انتقال نیرو به چرخ ها نقشی اساسی ایفا می کند. تمامی نیروی موتور از درگیری و ارتباط قطعات آن با یکدیگر حاصل می شود. برای چنین قطعاتی وجود اصطکاک به معنای از دست دادن انرژی، ایجاد خوردگی و کوتاه شدن عمر قطعات است. روغن موتور به علت خواصی که دارد تأثیر بسزایی در تقلیل اصطکاک دارد.
روغن موتور از ترکیب روغن پایه نفتی بعلاوه افزودنی ها بدست می آید. روغن پایه که بر حسب نوع، بین ۸۰ تا ۹۵ درصد روغن موتور را تشکیل می دهد، اکثراً از منابع معدنی یا نفت خام تهیه می شود. البته فرآیند تولید روغن پایه از نفت خام، پیچیده بوده و در ایران تنها سه شرکت عمده من جمله پالایشگاه نفت پارس قادر به تولید روغن پایه هستند. اول در پالایشگاه از نفت خام لوبکات تولید می شود و بعد به عنوان ماده اولیه واحد روغن سازی به واحد استخراج فرستاده می شود تا در آن جا موادی که دارای ترکیبات بنزینی است از آن زدوده شود. سپس رافینت (مواد حاصل از پالایش) که حاوی روغن است به واحد موم گیری برای تفکیک پارافین و موم فرستاده و در آخر به واحد فورفوراید فرستاده میشود تا روغن پایه نفتی تولید شود. عمر موتور شما تا حد زیادی به کیفیت روغن موتوری که در آن می ریزید بستگی دارد.
میزان روغن موتور با وسیله ای به نام گژ تعیین می شود، سطح روغن موتور باید همیشه بین L و H باشد، بطور کلی در صورتیکه به خط پایینی یا L نزدیکتر باشد بهتر از این است که به H یا خط بالایی برسد.
رنگ روغن موتور به تنهایی ملاک مناسبی برای تشخیص کیفیت آن نیست.
یکی از خصوصیت های مهم در انتخاب روغن موتور مناسب، دارا بودن گران روی یا ویسکوزیته مناسب است. زیرا در غیر اینصورت باعث افزایش مصرف سوخت، افزایش حرارت موتور، استهلاک بیشتر و افزایش بازه زمان روشن شدن موتور در هوای سرد می شود.
تاریخچه روغن موتور
در ۶ سپتامبر ۱۸۶۶ جان الیس آمریکایی شرکت پالایش نفت را تأسیس کرد. دکتر الیس ضمن مطالعه قدرت درمانی احتمالی روغن خام، ناامید شد که هیچ ارزش دارویی واقعی پیدا نکرد، ولی از خواص روان کننده بالقوه آن مورد تعجب قرار گرفت. او سرانجام مطالعه پزشکی را ترک کرد تا وقت خود را برای توسعه یک روغن موتور باکیفیت ویسکوزیته بالا برای موتورهای بخار اختصاص دهد، سپس با استفاده از ترکیبات ناکارآمد روغنهای چرب و روغنهای حیوانی روغنی تولید کرد که در دماهای بالا بطور مؤثر عمل کند.
کار اصلی روغن موتور چیست؟
جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی، حفاظت از سطوح قطعات فلزی درمقابل زنگ زدن و خورده شدن به دلیل فعل و انفعالات شیمیایی، پاک کنندگی و معلق سازی ذرات حاصل از سایش قطعات و ترکیبات ناشی از احتراق سوخت و تجزیه روغن، کمک به عمل آب بندی کردن با قرار گرفتن در فضای بین رینگ، پیستون و سیلندر که باعث افزایش کارآیی موتور خواهد شد و تقلیل اثرات منفی ضربه های قطعات متحرک در زمان کار، از وظایفی است که روغن موتور انجام می دهد. همچنین، استفاده از روغن با ویسکوزیته کم و در حد مناسب، فاصله بین استارت و رسیدن موتور به درجه حرارت عادی را تقلیل می دهد که این امر در پایین آوردن میزان مصرف سوخت تأثیر بسزایی دارد. روغن موتور همه ی این وظایف را تحت گرما و فشار بالا انجام می دهد.
روغن موتور به علت خواصی که دارد تأثیر بسزایی در کاهش اصطکاک دارد.
انواع روغن موتور
انواع روغن موتور به این شرح است:
۱. روغن موتور مینرال:
روغن های معدنی از ساده ترین و ابتدایی ترین روغن موتورها محسوب میشوند که برای موتور خودروهای قدیمی مورد استفاده قرار می گیرند. این روغن افزودنی های چندانی ندارد و بر پایه ی نفت خام تولید میشوند و بیشتر وظیفه ی روانکاری را برعهده دارند.
۲. روغن موتور سنتتیک:
روغن موتور سنتتیک بر خلاف مینرال که از تصفیه نفت خام تولید شده از ترکیبات شیمیایی یا پلیمراسیون هیدروکربن ها تولید شده است. این روغن در قیاس با مینرال فواید بیشتری دارد به همین دلیل در سال های گذشته مصرف آن بسیار گسترده شده است.
۳. روغن موتور نیمه سنتتیک:
مخلوطی از روغن سنتتیک و مینرال (ارگانیک) است. این نوع روغن موتور کیفیت روغن های سنتتیک را ندارد، ولی در شرایط سخت مانند دماهای بالا یا بار زیاد، عملکرد بهتری نسبت به نوع مینرال از خود نشان می دهد و بیشتر در وانت ها و SUVها مصرف می شود و قیمت آن هم اندکی بیشتر از مینرال هاست.
نوع روغن موتور مصرفی باید با نوع موتور وسیله نقلیه متناسب باشد.